تولد جهان و كهكشان راه شيري

تولد جهان و کهکشان راه شیری
قسمت اول آموزش نجوم مقدماتی

دانشمندان چنین فرض کرده اند که جهان مادرحدود 13.7 میلیارد سال قبل براثر انفجاری عظیم بوجود آمده است
درلحظات اولیه این حادثه ، گرمای حاصل ازآن ، میلیارد ها برابر دمای مرکز خورشید و تراکم ترلیون ها برابر هسته اتم بوده است. براثر این انفجار بزرگ ، جریان
"فضا-زمان"
بوجود آمده است و ذرات و سپس ستارگان و کهکشان ها بترتیب شکل گرفته اند. نیروی اولیه ای آنها را ازهم دورکرده است ، این انبساط هنوزهم ادامه دارد.

تعداد کهکشان های قابل مطالعه درکیهان برابر یک میلیارد برآورد شده است . ولی بعضی ازمطالعات و محاسبات آماری تازه نشان میدهد که تعداد کهکشان ها به بیش از200 میلیارد هم می رسد یکی از کهکشان ها به لحاظ زندگی موجودات زنده ، حائز اهمیت بیشتری است. هرچند ممکن است درپاره ای ازکرات دیگر موجوداتی باشند ، ولی قطعاً تاکنون فقط کره ما مسکونی بوده است و حیات درآن جریان دارد. به عبارت دیگر ، این کره درپهنه عظیم و بی انتهای جهان آفرینش چون "واحه ای" می ماند دردل کویری خالی از سکنه و حیات ، که ما انسان ها و سایرجانداران را بر گُرده ی خود جا داده و درفضای بیکران ، با سرعت فوق العاده زیاد به سویی می برد. کاری که می تواند میلیون ها سال دیگر نیز ادامه پیداکند ، کهکشانی که مادرآن زندگی می کنیم "راه شیری" نام دارد. شکل آن مارپیچی و درازای آن 120,000 سال نوری است. خورشید ، یعنی ستاره ای که ما باید دورآن بچرخیم ، به همراه سایر سیارات و متعلقات خانواده ی خورشید ،درفاصله 30,000 سال نوری از مرکز این کهکشان قرار دارد. تعداد ستارگانی که درشب و باچشم غیر مسلح می توان دید از 2000 تا 3000 ، دریک نیمکره فراتر نرفته و بقیه نیز باچشم غیرمسلح دیده نمی شوند و همه متعلق به کهکشان راه شیری است. مجموعه ستارگانی این کهکشان راه شیری است. مجموعه ستارگان این کهکشان به صورت پهنه ای نورانی دیده می شود و به همین لحاظ آن را راه شیری خوانده اند




قطر کهکشان راه شیری درمرکز آن برابر با 20,000 سال نوری و قطر بازوی آن حدود 3000 سال نوری است. منظومه خورشیدی ، درون و به همراه بازوی کهکشان راه شیری ، باسرعتی معادل 200 تا 300 کیلومتر درثانیه به دور .مرکز این کهکشان درحال چرخش است
باتوجه به رقم مذکور درحدود 225 میلیون سال طول خواهد کشید تا این مجموعه بسیار عظیم یکبار دور محور خود بچرخد. دراین چرخش ، کلیه ستارگان راه شیری ، که تعداد آنها دست کم 100 میلیارد برآورد شده است. به همراه سایر .اجزای آن شرکت دارند. این مدت زمان رایک سال کیهانی می نامند
مطالعات اخیر نشان می دهد که خورشید نیز تقریباً درجهت ستاره "نسر واقع " ازصورت فلکی چنگ رومی "شلیاق " درحرکت استو این حرکت باسرعتی حدود 19.5 کیلومتر درثانیه به نام حرکت استاندارد خورشید یا 4,14 واحد نجومی درسال انجام می پذیرد. سرعت نسبی حرکت خورشید در ارتباط بانزدیک ترین همسایه ، که حرکت اساسی خورشید .خوانده می شود. اندکی کمتر از رقم مذکور و برابر 15.4 کیلومتر درثانیه است
کلیات کهکشان ها
کهکشان عبارت است از مجموعه ی عظیمی از ستارگان ، گازها و غبارهاست که بسیاری از ستارگان کهکشان خود نیز مجموعه ی منظم دیگری را می سازند همانند منظومه ی شمسی ، این ستارگان و غبارها و گازها به لحاظ وجود نیروی جاذبه متقابل ، درکنار هم جمع شده اند. کهکشان ها عموماً 10 به توان 7 تا 10 به توان 13 برابر خورشید جرم دارند و .تعداد ستارگان آنها گاهی تا یک تریلیون نیز می رسد
ازجمله کهکشان های عمده و معروف ، کهکشان راه شیری است که تعداد ستارگان آن بیش از 100 میلیارد برآورد شده است و خورشید مانیز یکی از این 100 میلیارد ستاره کهکشان آندرومدا یا
m31
درفاصله ای حدود 2,9 میلیون سال نوری ازکهکشان ما دور است که ممکن است درشرایط مناسب ، بتوان آن را باچشم غیر مسلح نیز مشاهده کرد
درگروه محلی کهکشان ها، که راه شیری نیز از آن جمله است ، دست کم 25 کهکشان هست که دورترین آنها حدود5,000,000 سال نوری فاصله داردکهکشان ها گاهی درحرکت و درفضای لایتناهی ازکنار هم می گذرند یا به درون هم وارد می شوند.دراین صورت ، به نظرمی رسد که یکی ، دیگری را می بلعد. به عنوان مثال می توان به برخورد کهکشان ویرلپول باهمسایه ی کوچکش اشاره کرد که ملیون ها سال پیش اتفاق افتاد. نمونه دیگر ، مربوط به کهکشان آنتن است که از عبور نزدیک به هم .دوکهکشان مارپیچی به وجود آمد
کهکشان قنطورس .A
نیزهنگامی پدید آمد که یک کهکشان بیضوی به درون کهکشانی مارپیچی فرو رفت
طبقه بندی کهکشان ها
درقدیمی ترین طبقه بندی کهکشان ها به سه دسته مارپیچی ، بیضوی و نامنظم تقسیم شده اند.این طبقه بندی را ادوین هابل ستاره شناس معروف آمریکایی در رصدخانه ی مونت ویلسن ، در سال 1925 میلادی براساس شکل کهکشان ها انجام داد. اما امروزه برای تقسیم بندی کامل به جز شکل کهکشان ، به ساختمان ، نورانیت، رنگ ، نوع ، تشعشات ، تراکم و غیره نیز توجه می شود.کهکشان بیضوی به گروه های
E0-E2-E5-E7
وکهکشان های مارپیچی بسته به
SBa-SBb-SBc-SBd
کهکشان های مارپیچی به
Sa-Sb-Sc-Sd
تقسیم می شوند
تعداد ستاره درهریک از این گروه ها ، به طور فاحشی متفاوت است. کهکشان های غیر منظم مانند ابرماژلانی ، شامل تعداد زیادی ستاره جوان و سحابی است که درآنها ستاره های جدید پدید می آید. مارپیچی ها ، مخلوطی از ستارگان جوان و پیرند. دربازوی جوان ترها ، ستارگان غول پیکر سفید ، ستارگانی مانند خورشید ما ، کوتوله های سفید درحال مرگ و نیز گاز و گرد و غبار موجود است. و درمرکز آن بیشتر ستاره های غول پیکر قرمز پیر جای دارند. ضمناً تعدادی نمونه های ریز نیز وجود دارد که از ستاره های قرمز کم فروغ تشکیل شده است. کم نورترین کهکشان ها ، درگروه کهکشانهای محلی ، کهکشان های بیضوی هستند ، ازجمله دو کهکشان قمر گونه درM31 از آندرومدا ، که فقدان غبار و گاز درآن مؤید این نظر است که ، ستاره ی جدیدی در این سیستم ستاره ای پدید نمی آید.
نزدیک ترین کهکشان به زمین در فاصله ای بیش از 150,000سال نوری قرار دارد ، ولی متوسط فاصله کهکشان از یکدیگر حدود2,000,000 سال نوری برآورد شده است. بنابراین اگر بتوان یکی از آنها را باچشم غیر مسلح دید.آن .کهکشان به صورت لکه بسیار ضعیف و کوچکی به نظر خواهد رسید
یکی از اولین گزارش ها از دیدن کهکشان ها مربوط به منجم ایرانی عبدالرحمن صوفی رازی است که در قرن دهم میلادی می زیسته و حاصل رصد او از کهکشان هادرنقشه های اولیه به نام "ابر کوچک" ذکر شده است. درنیمکره جنوبی ابرهای ماژلانی بزرگ و کوچک ، به عنوان دو کهکشان قمر گونه برای کهکشان راه شیری ، قابل رویت اند. چنین به نظر می رسد که درکیهان حداقل 200 میلیارد کهکشان وجود داشته باشد